Anders kijken naar talent kan een van de oplossingen zijn voor het tekort op de arbeidsmarkt. Lorenzo Sendar, docent Externe Betrekkingen bij ROC Mondriaan School for Business & Law, ziet een duidelijke verschuiving: vaardigheden (skills) vormen de basis voor werving en ontwikkeling binnen bedrijven, in plaats van alleen diploma’s. Het mbo speelt hierin een cruciale rol, maar wordt volgens hem nog te weinig gezien als partner in talent en skills-based werken.
“Wil je succesvol zijn als werkgever? Leer dan anders te kijken naar talent”, zegt Lorenzo. “Dat is de inzet van werknemers met een mbo-achtergrond, maar ook 50-plussers. Er zijn nog altijd mensen die langs de zijlijn staan. Werkgevers vinden het vaak eng hen in dienst te nemen, omdat het onbekend is. Ze doen het al jaren op hun eigen, vertrouwde manier. Of ze hebben de kennis niet, omdat ze verkeerd geïnformeerd zijn. Om te innoveren heb je talent nodig. Dat zijn niet alleen de universitair geschoolden of de hbo’ers. “Als je alleen toegang wil hebben tot witte, hoogopgeleide mannen, dan loop je een groot gedeelte van de arbeidsmarkt mis.”
En dat is zonde, stelt Lorenzo: “Iedereen verdient werkgeluk. Daar hebben we elkaar voor nodig.”
Een veranderende arbeidsmarkt
Technologische ontwikkelingen, vergrijzing en personeelstekorten tekenen de arbeidsmarkt van 2025. Werkgevers moeten zich aanpassen en anders kijken naar talent. “We zitten in de transitie naar meer skills-based opleiden en werken,” zegt Lorenzo. “Een aantal werkgevers zegt steeds vaker: die kennis kunnen we je wel leren. Als je hier een tijdje werkt, leer je het vanzelf.”
Een aantal bedrijven beseft inmiddels dat kennis aan te leren is en dat vaardigheden belangrijker worden dan diploma’s. Dit betekent dat bedrijven traineeships of bijbanen aanbieden zonder dat een mbo-student of werkzoekende een diploma op zak heeft. Toch blijven veel organisaties vasthouden aan traditionele functie-eisen, zoals een bepaald werk- en denkniveau. Dit belemmert talent zich te ontwikkelen en leidt ertoe dat organisaties kansen mislopen in de ‘war on talent’, zoals Lorenzo het noemt. “Is het nog van deze tijd om in een vacature zoveel nadruk te leggen op een bepaald werk- en denkniveau?” vraagt hij zich af. “Een echt goede werkgever zegt: kom maar.”
Het mbo als ondergeschoven kind
Het leren en ontwikkelen van medewerkers blijft belangrijk. Daarvoor organiseren bedrijven cursussen en trainingen. Lorenzo: “Maar wat ze niet zien, is dat sommige trainingen precies hetzelfde zijn als wat je op het mbo leert. Het zijn mbo-skills die je jouw werknemers leert.”
Lorenzo vertelt dat het mbo op het gebied van Zorg, Techniek en ICT van oudsher sterk verbonden is met de arbeidsmarkt. “Het domein Business wordt tegenwoordig niet altijd als vanzelfsprekende partner gezien voor bij- en omscholing Iedereen kent ROC Mondriaan, maar als je bedrijven vraagt welke instantie ze zouden inzetten om hun mensen Office-skills bij te laten leren, dan zegt bijna niemand ROC Mondriaan. Mbo is nog steeds een ondergeschoven kindje.”
Het mbo heeft een breed en divers opleidingsaanbod, van zorg tot techniek en van ICT tot economie. Dit wordt vaak over het hoofd gezien, terwijl mbo’ers de ruggengraat vormen van sectoren in de energietransitie, de zorg en de techniek. “We hebben ruim 250 verschillende opleidingen en vier niveaus, maar als we praten over ‘het mbo’, waar hebben we het dan precies over?” Het mbo heeft verschillende leerlijnen. Denk aan BBL en mbo-1 tot en met mbo-4. Wat en hoe er precies geleerd wordt op die niveaus, is bij lang niet iedereen bekend.
Edubadges
Studenten met én zonder diploma hebben waardevolle vaardigheden voor de arbeidsmarkt. Voor de studenten zonder diploma zijn edubadges en microcredentials een unieke uitkomst. “Er zijn verschillende pilots met edubadges in het mbo. Als iemand een project afrondt, heeft diegene bepaalde skills laten zien en krijgt diegene daar een badge voor.” Dat biedt kansen om vaardigheden nog beter in kaart te brengen. Een belangrijke voorwaarde is dat er wel een ‘standaard’ voor de gehele markt geldt.
Bedrijven, overheid en onderwijs: een gedeelde verantwoordelijkheid
Om skills-based werken succesvol te integreren, moeten overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen nauwer samenwerken. Dat gaat verder dan het simpelweg aanbieden van stageplekken. Dat kan volgens Lorenzo ook door:
- Studenten uit te nodigen voor rondleidingen, bedrijfspresentaties of projecten.
- Docenten te betrekken bij de werkvloer zodat zij beter inzicht krijgen in de praktijk.
- Bedrijfsopdrachten en praktijkcases te laten uitvoeren door mbo-studenten.
- Bedrijven gastlessen te laten organiseren bij mbo’s.
- Actief mee te denken met het onderwijs in co-creatie sessies.
- Opleidingen aan te bieden in de avonduren voor de bijscholing van werkenden.
Voor werkgevers biedt dit grote voordelen. “Met een nauwere samenwerking met het mbo bereiden zij hun toekomstige werknemers beter voor op de praktijk en investeren ze in hun Employer Brand. Maar werkgevers zoeken ons nu nog niet voldoende op. We staan nog niet op hun netvlies.”
De toekomst is skills-based
Skills-based werken is geen trend. Het is een noodzakelijke transitie om het gat tussen onderwijs en arbeidsmarkt te verkleinen. Diploma’s blijven waardevol, maar ze vertellen niet het hele verhaal. De vaardigheden die iemand ontwikkelt, zijn minstens zo belangrijk. Werkgevers die dit inzien en proactief samenwerken met het mbo, zetten een grote stap naar een toekomstbestendige organisatie.
Het mbo is klaar om hierin een centrale rol te spelen. “Laten we die docenten eens met hun poten uit de klei trekken.” Daarvoor heeft hij een oproep aan docenten en werkgevers: “Docenten, ga elk kwartaal eens de werkvloer op. Kijk binnen bij een werkgever en stel vragen over benodigde skills, toekomstplannen, bedrijfsstrategie en het gat tussen onderwijs en arbeidsmarkt. En werkgevers, stel je deuren en hart daarvoor open. Nodig die docenten uit en wees kritisch over onze bijdrage. Ga dat goede gesprek aan. Maak een inventarisatie: hoeveel mbo’ers heb je in dienst? Hoeveel mensen in jouw bedrijf hebben een hbo-opleiding en hoeveel hebben een mbo-opleiding gevolgd? Welke skills hebben medewerkers nodig? En welke mogelijkheden kun jij bieden voor relevante bijbanen of traineeships voor mbo studenten?”
Nu is het aan bedrijven om deze kans te grijpen en de samenwerking aan te gaan. De eerste stap? “Neem contact op met het mbo,” benadrukt Lorenzo. “Als je als organisatie niet nu op zoek gaat naar samenwerkingen met een ROC, dan loop je achter de feiten aan.”
