Mbo-onderwijsinstellingen

 Subbranches: (1) Handel, (2) ICT en creatieve industrie, (3) Mobiliteit, Transport, Logistiek en Maritiem, (4) Specialistisch vakmanschap, (5) Techniek en Gebouwde omgeving, (6) Voedsel, Groen en Gastvrijheid, (7) Zakelijke dienstverlening en Veiligheid, (8) Zorg, welzijn en Sport, en (9) Entree.

In deze branche zitten scholen in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en volwasseneneducatie die bekostigd onderwijs aanbieden. Binnen de Mbo Raad werken soortgelijke mbo-opleidingen samen en bundelen hun krachten. Zij hebben invloed op landelijke ontwikkelingen in het mbo-onderwijs binnen hun branche. Dit gebeurt via negen bedrijfstakgroepen, ook wel btg’s genoemd. De 9 btg's zijn: (1) Handel, (2) ICT en creatieve industrie, (3) Mobiliteit, Transport, Logistiek en Maritiem, (4) Specialistisch vakmanschap, (5) Techniek en Gebouwde omgeving, (6) Voedsel, Groen en Gastvrijheid, (7) Zakelijke dienstverlening en Veiligheid, (8) Zorg, welzijn en Sport, en (9) Entree. De mbo-scholen geven onderwijs en zijn werkgever van zo'n vijftigduizend medewerkers.

Informatie over de branche:

• Er zijn ongeveer 57 mbo-scholen in Nederland. Dat is verdeeld in 39 regionale opleidingscentra (roc's), 7 agrarische opleidingscentra (aoc's), 11 vakscholen en een aantal particuliere instellingen.
• Een groot deel van de instroom van leraren in het mbo is niet afkomstig van de lerarenopleiding maar van het bedrijfsleven. De arbeidsmarkt voor docenten in het mbo is continu in beweging en op een nog wat andere manier dan in het po en vo. Belangrijke redenen hiervoor zijn:
  • Voor veel mbo-opleidingen zijn er geen specifieke lerarenopleidingen.
  • Er is veel uitwisseling van personeel tussen het onderwijs en de beroepspraktijk.
• Door deze open arbeidsmarkt is niet goed te voorspellen hoe het aantal docenten in het mbo zich in de toekomst ontwikkelt en of er over enkele jaren een tekort of juist een overschot aan mbo-docenten zal zijn.
• Vooralsnog ziet het er naar uit dat het mbo kan voorzien in de benodigde leraren. Wel zullen voor vakken waarvoor de tekorten toenemen in het vo ook in het mbo problemen worden ervaren, alsmede voor specialistische technische vakken.
• Een positief punt is dat het aantal zij-instromers in het beroep leraar in het mbo flink toeneemt. Voor het mbo, dat door de beroepsgerichte vakken al een traditie van zij-instroom heeft, is te zien dat vanaf 2013 een gestage en forse stijging plaatsvindt naar 762 in 2019. De branche ‘overheid, onderwijs en wetenschappen‘ (kortweg: Onderwijs) is de belangrijkste leverancier voor de zij-instromers in het beroep, gevolgd door de branche ‘Gezondheid, geestelijke en maatschappelijke belangen’ (kortweg: zorg) op de tweede plaats en de ‘Zakelijke dienstverlening’ op de derde plaats.

Informatie werkenden in de branche:

• In oktober 2022 waren alle mbo-leraren goed voor zo'n 48,5 duizend fte.
• Omdat mbo-leraren vaak uit andere arbeidsmarktbranches afkomstig zijn is de leeftijd van deze leraren relatief hoog. Door de leeftijdsverdeling van docenten in het mbo worden de komende jaren veel pensioneringen verwacht waardoor nieuw personeel nodig is. Ondanks wat schommelingen door de jaren heen is de verwachting dat de vraag naar leraren een vrij constant patroon zal hebben, met als piek bijna 2.000 fte in 2021 en langzaam dalend naar ruim 1.500 fte in 2030.
• Grootste krapteberoepen: Docent Nederlands, Docent Techniek, Docent Zorg en Welzijn, Docent Engels, Docent Handel/ Economie, Docent wiskunde/ rekenen. Daarnaast is er ook krapte voor directiefuncties en ondersteunende functies.

Informatie opleidingen:

• Mbo-docenten krijgen te maken met een groep zeer verschillende studenten. Daarom dienen ze niet alleen te beschikken over vakinhoudelijke kennis, maar moeten ook, meer dan in het havo of vwo, een beroep doen op pedagogisch-didactische vaardigheden.
• Instroomniveau: Docent met geschiktheidsverklaring uit de praktijk (PDG-traject), mbo, hbo, wo.
• Een leraar moet voldoen aan een aantal bekwaamheidseisen: je moet vakinhoudelijk, vakdidactisch en pedagogisch bekwaam zijn. Als je docent in het mbo wilt worden, zijn er twee routes om die bekwaamheid aan te tonen.
  • De eerste route is het halen van een tweede- of eerstegraads lesbevoegdheid. Dat doe je aan een hogeschool of universiteit. Je specialiseert je dan in een schoolvak of beroepsprofiel en werkt tijdens de opleiding aan je vakinhoudelijke, pedagogische en didactische vaardigheden. Dat kan in voltijd, in deeltijd en via een leer-werktraject.
  • De tweede route is een PDG-traject: een zij-instroomtraject waarbij je tegelijkertijd werkt als mbo-docent en leert. Tijdens dit traject ontwikkel je je pedagogische en didactische competenties. Na het afronden van een van deze routes kun je aan de slag als docent in het mbo.

Voorbeelden opleidingen:

• Informatie opleiding MBO-docent: klik hier.
• Voorbeeld zij-instromer Sascha Haans: klik hier.
• Voorbeeld zij-instromer Geke Remirie: klik hier.
• Voorbeeld zij-instromer Marloes: klik hier.